AKNE VE TEDAVİ YAKLAŞIMLARI

AKNENİN TANIMI
Sivilce(Akne) yağ üretimi yapan bezlerin uzun süreli iltihabi rahatsızlığıdır. Açık ve kapalı komedon oluşumu, eritemli popül ve püstüller, nodüller, psodokistler ve bazen de nedbe oluşumu ile karakterizedir.
AKNE OLUŞUMUNUN NEDENİ
Akne derimizde bulunan yağ bezlerinin bir hastalığıdır, normalde bu bezlerin salgıladığı yağın deri yüzeyine çıkarak atılması gerekir. Ancak ergenlik döneminde yağ bezi daha fazla yağ salgılar, bu yağın deri yüzeyine geçişini sağlayan kanal yoğunlaşmış bir yağ kütlesi nedeniyle tıkanır. Aknenin temel nedeni bu tıkanmadır.
Akne lezyonları en çok yüzde oluşur ama aynı zamanda boyun, çene, sırt, omuz, kafa derisi, kollar ve bacakların üst kısmında da görülebilir.
% 99 oranında yüzde, % 60 oranında sırtta ve % 15 oranında göğüste bulunur.
Kadınların %70'i, erkeklerin ise %80'inde hayat boyunca herhangi bir zamanda sivilce oluşabilir.
Akneyi Etkileyen Faktörler
Akne oluşumu ile ilgili olarak yağlı, yüksek kalorili yiyeceklerin alımı ile doğru orantılı olarak akne oluşumunun arttığı yaygın bir inanış olmasına rağmen bu yönde bir bilgi içeren bilimsel çalışma yoktur.
Kadınlarda menstrusyon öncesi alevlenmeler görülebilmektedir.
Terleme ile artış gösterdiği, Sıcak ve nemli ortamlarda bulunmakla akne oluşumunun arttığı bildirilmiştir.
Güneş ışınının akne oluşumunu arttırdığı da yine yaygın bir inanış ise de bu konuda bilimsel bir yayın bulunmamaktadır. Ultraviyolenin cilt yağı denge düzeyini arttırdığını bildiren bilimsel yayınlar mevcuttur.
Akne oluşumunda genel olarak dört faktör önemlidir.
1-) Artmış sebum üretimi 2-) Mikrobial florada anormallikler 3-) Pilosebase kornikikasyon 4-) İnflamasyon
Normal Kıl Folikülünün Yapısı
Hormonlar (androjenler): Akneler genelde, vücut androjen hormonunu daha fazla üretmeye başladığı zaman oluşur. Androjen üretimi 11-14 yaşları arasında en üst seviyeye ulaştığında akneler de artmaktadır. Genç kadınlarda menstrüel döngü nedeniyle değişen hormon seviyeleri aknelerde alevlenmelere neden olmaktadır
Artan sebum üretimi: Yağ bezleri androjenler tarafından uyarıldıktan sonra daha fazla sebum üretmeye başlarlar. Yağlı sebum, folikülün içinde birikir ve yukarıya doğru hareket eder. Sebum üretimi arttıkça, kıl folikülünün tıkanma ve komedonlara neden olma ihtimali de artmaktadır.
Folikülün içindeki değişiklikler: Androjen üretimi arttıkça ve yağ bezleri genişledikçe, kıl folikülünün cildin altına doğru uzanan yapısı da değişime uğramaktadır. Normalde ölü hücreler kademeli olarak dökülürler ve cilt yüzeyinden uzaklaşırlar. Ergenlik döneminde hücreler daha sık dökülürler ve birleşip yapışmaya daha müsaittirler, sebumla temas ettiklerinde folikülü tıkayabilirler. Bu durumda sebum ve ölü hücreler folikülde bir tıkaç oluştururlar.
Bakteri : Kapalı folikül, bakterilerin üremesi için uygun bir ortamdır. Bakterinin ürettiği kimyasallar folikül içinde ve cilt yüzeyinde inflamasyona neden olur.
Akneli Kıl Folikülleri
NODÜL
PAPÜL
PÜSTÜL
KOMEDON
AKNE VE SİVİLCE TEDAVİSİ
*Komedonal aknede topikal retinoid ilk seçenektir. Ancak gebelik, gebelik şüphesi; hastanın öyküsünde irritasyon ya da ilacın tolere edilememesi durumunda 2. veya 3. seçenek tedaviye geçilir.
**SAHA sendromu: Sebore + akne + hirsutizm + alopesi
***Topikal kombine tedavide ilk seçenek topikal retinoid + topikal antibiyotiktir. Bu kombinasyon uygun görülmezse 2. ve 3. alternatif tedavilerdir.
KOMEDONAL AKNE
Orta ve şiddetli inflamatuar aknede tedavi
Orta şiddetteki inflamatuar lezyonu (papül veya püstüller) olan tüm akneli hastalarda, topikal retinoidler topikal antimikrobiyal ajanlar ile kombine kullanılır.
En uygun tedavi yaklaşımı sabah benzoil peroksit ve topikal eritromisin/klindamisin, akşam topikal eritromisin/klindamisin ve gece yatmadan önce topikal retinoid kullanımıdır. Topikal retinoidlerin kullanılamadığı veya kontrendike olduğu durumlarda benzoil peroksit ve topikal antibiyotikler kombine kullanılabilir.
Tedaviye yanıt yeterli değil ise topikal antibiyotikler kesilerek sistemik antibiyotik tedaviye eklenir. En sık tercih edilen sistemik ajanlar tetrasiklin ve türevleridir.
Eritromisin, Makrolid, kotrimaksazol ve trimetoprim kullanılabilen alternatiflerdir.
İnflamatuar lezyonların düzelinceye kadar oral veya topikal antibiyotikler kombine olarak kullanılır, sonra antibiyotikler kesilerek topikal retinoidler ile tedavi sürdürülür. Tedavi süresi en az; topikal tedavide 6-8 hafta, oral tedavide 3-6 aydır. Benzoil peroksit orta derece inflamatuar lezyonlarda tek başına bile önemli oranda düzelme sağlayabilir.
Akne tedavisinde kullanılan yüzeysel ilaçlar:
Yüzeysel ilaçlar krem, jel, losyon veya cilt için başka solüsyon yapısında olabilirler. Örnek verirsek:
Benzoyl Peroxide bakterileri (P.acnes) öldürüp yağ üretimini azaltırlar.
Antibiyotikler bakterilerin (P.acnes) üremesini durdurur veya yavaşlatırlar ve enflamasyonu azaltırlar (kızarıklık, ısı, ağrı)
Tretinoin yeni akne lezyonlarının oluşumunu durdururlar
Adapalene komedon oluşumunu azaltırlar
Azalaic acid bakterilerin (P.acnes) üremesini durdurur veya yavaşlatırlar ve enflamasyonu azaltırlar (kızarıklık, ısı, ağrı)
ROACCUTANE
Genellikle dört aylık bir tedavi kürü akne şikayeti olan
pek çok kişinin tamamen iyileşmesini veya bir daha
oral tedavi gerektirmeyecek ölçüde düzelmesini sağlar.
Akneli hastaya genel yaklaşım ve uyarılar
Akneli hastalarda tedaviye başlamadan önce; alışkanlıklar, kullanılan ilaçlar konusunda hikaye alınmalıdır.
Hastanın daha önce kullanmış olduğu ilaçlar, bu ilaçlara yanıtı ve tolerabilitesi sorgulanmalıdır.
Diyetle ilişkisinin olmadığı vurgulanmalıdır.
Arttırıcı faktörler sorgulanmalı ve bu faktörler değiştirilmelidir. Bu faktörlerin elimine edilmesi tedaviye yardımcı olabilir.
Kadın hastalara adetleri öncesinde akne lezyonlarında alevlenmeler olabileceği vurgulanmalıdır.
İnatçı aknede ailesel yatkınlık olup olmadığı belirlenmelidir. Ailede akne skarlarının bulunup bulunmadığı sorgulanmalıdır. Skar riskinin olması agresif tedavi gerekçesi olabilir.
Hastalara aknenin infeksiyöz olmadığı ve kötü hijyenden kaynaklanmadığı belirtilmelidir. Hasta deri bakımı konusunda bilgilendirilmelidir. Klorhexidin veya triklosan içeren antibakteriyel sabunlar akneye etkili değildirler. Bunun yerine hastaların akneli deriyi günde iki kez ılık su ve parmak kullanarak temizlemeleri tavsiye edilmelidir.
Hastalar nonkomedojenik deri bakım ürünleri ve kozmetikler konusunda bilgilendirilmelidirler. Genel olarak losyonlar ve yağ bazlı ürünler daha komedojeniktir. Silikon derivesi içeren fondatenler ve jel bazlı ürünler ise daha az komedojeniktir.
Aknede en iyi tedavi yaklaşımı; lezyonların yaygınlığının ve tipinin saptanması, skarın olup olmadığının belirlenmesi, hastalığın psikolojik etkilerinin olması ve daha önceki tedavi deneyimlerine bağlıdır. Deri yeterli ışık altında muayene edilmeli, lezyonların yaygınlığı ve tipi tanımlanmalıdır.
Tüm topikal tedaviler sadece görünen lezyonlara değil etkilenen tüm alana uygulanmalıdır.
Tedavinin ilk haftalarında aknenin geçici olarak kötüleşebileceği belirtilmelidir. Aknenin tamamen silinmesi için 4-6 aylık tedavinin gerektiği belirtilmelidir.
Topikal retinoid tedavisi sırasında hafif irritasyon olabileceği belirtilerek retinoidler ile birlikte yumuşak temizleyiciler ve nemlendiriciler önerilmelidir.
Topikal antibiyotiklerin yan etkileri az olmakla birlikte eritem, soyulma, kaşınma, kuruluk ve yanma görülebilir. Topikal antibiyotiklere bağlı psödomembranöz kolit nadirdir ancak klindamisin hidroklorid ve klindamisin fosfat tedavisi sırasında gözlenebilir.
Kozmetik ve akne
Bazı cilt ve saç bakım ürünleri ciltte sivilcelenmeye neden olabilir. Akne genellikle ürünün kullanılmasından birkaç gün sonra ortaya çıkar. Büyük kozmetik firmalarının çıkardığı çoğu kozmetik ürünün üzerinde "noncomedogenic" (sivilcelenmeye neden olmayacak) ibaresi bulunmasına rağmen, akne problemi olan kişilerin bu ürünleri dikkatle kullanması gerekir:
Akne problemi olmuş veya olan kişiler ürünleri yalnızca kendileri kullanmalı, paylaşmamalıdır.
Kullanılan ürün sivilcelenmeye neden olmayan ürünlerden seçilmelidir.
Kozmetik ürünleri temizlenirken yumuşak temizleme ürünleri veya saf sabun ve su kullanılmalıdır.
Aveeno temizleyici sabun
Clean & Clear akne temizleyici
Clean & Clear hassas ciltler için temizleme sabunu
Clean & Clear burun bantı
Clearasil 3 in 1akne önleyici
Phisoderm yıkama sabunu
Clearasil Total Control 5 in 1 akne temizleyici+ nemlendirici
L'Oreal Pure Zone Pore gözenek açıcı
L'Oreal Pure Zone cilt temizleyici bez
Neutrogena yağ içermeyen tamizleyici köpük
Noxzema 2 In 1 Pads,
Stridex Antibakteriyel bitkisel sabun
Kozmetik ürünü kullanıldıktan sonra sivilce oluştuysa ürünün kullanımına derhal son verilmelidir. Günümüzde birçok kişi "doğal", "bitkisel" veya "organik" olarak etiketlenmiş ürünlerin kullanımını tercih etmektedir. Akne problemi olan kişilerin bu ürünleri de dikkatle kullanması tavsiye edilir.
Nature's Cure Two-Part Body akne tedavi sistemleri
Hyland's ClearAc 100%doğal akne tabletleri
Herhangi bir ürünün kullanımı sonrasında ciltte kuruluk, pullanma, kaşınma veya iltihaplanma oluşuyorsa, ürünün kullanımına son verilmelidir. Cilt kurumasına ve bu nedenle oluşacak kaşıntıya engel olmak için cilt tipine uygun olarak seçilmiş yağsız nemlendiriciler kullanılabilir.
YAĞSIZ NEMLENDİRİCİLER
Philosophyon hidrojen peroksit içerikli nemlendirici
Avalon Organic Botanicals Hidrosol nemlendirici
Clean & Clear yağ içermeyen çift etkili nemlendirici
L'Oreal Pure Zone yağsız nemlendirici
Neutrogena yağsız nemlendirici
Pond's Clear Solutions, derin nokta temizleyici köpüğü
VÜCUTTAKİ AKNELER İÇİN...
Neutrogena Body Clear Body Clear akneleri Microbeadlerle tedavi eden salisilik asit içerikli vücut sabunu
ZAPZYT akne temizleyici vücut kremi
HOMEOPATİKLER
Loma Lux AcnePill – Homeopatik ilaç tabletleri
Naturally Clear Oral Supplement, kapsül
MASKELER
Neutrogena Oil-Free Akne temizleyici salisilik asit maskesi
Aveeno yağsız temizleyici maske
Clearasil Total Control Purifying Green Clay Mask
Neutrogena Blackhead tedavi edici maske
PATLAR
Stridex Triple Actionsalisilik asit içeren alkolsüz akne patlar
Oxy Balance normal ciltler için günlük temizleyici patlar
Desert Essence çay ağacı yağı içeren temizleyici patlar
Clean & Clear Blackhead Clearing günlük temizleyici patlar
KAPATICILAR
Clean & Clear Advantage Acne Spot Treatment
Clean & Clear tedavi edici stik
Clean & Clear güneş ışığına duyarlı pudra
Clearasil Maximum Strength Akne temizleyici krem
LEKE GİDERİCİLER
Almay tüm ciltler için temizleyici süt
Aveeno günlük cilt beyazlaştırıcı
Clean & Clear Blackhead
TONİKLER
Dove Face Care besleyici tonik
Nivea Visage alkolsüz nemlendirici tonik,tüm ciltler için
Neutrogena Clear Pore yağ kontrollü,salisilik asit içerikli nemlendirici
Neutrogena Tonik,alkolsüz
Neutrogena Pore Refining α ve ß hidroksi formüllü nemlendirici